Ojcowie a media nastolatków

W wojnie o uwagę nastoletnich dzieci media wygrywają wiele bitew. Bob Pittman, twórca MTV – popularnego kanału muzycznego w latach osiemdziesiątych – powiedział następującą rzecz: „W MTV nie zabiegamy o 14-latków. Jesteśmy w ich posiadaniu”. Dziś MTV nie ma już dużego wpływu na nasze dzieci. Twoim zadaniem jest się dowiedzieć, co ma na nie wpływ.

Staje się to jeszcze bardziej naglące, kiedy weźmie się pod uwagę ilość czasu spędzanego przez nastolatków w wirtualnej rzeczywistości. W trakcie badań naukowców z uniwersytetu w Saragossie (pod koniec lat 90-tych XX w.), przeprowadzonych wśród młodzieży europejskiej w wieku 12–18 lat, jedna trzecia nastolatków zadeklarowała, że w dni powszednie spędza przed ekranem telewizora lub komputera ponad dwie godziny dziennie. Raport Digital z Hootsuite oraz We Are Social z 2019 r. ujawnia, że ten czas wydłużył się do średnio 6 godzin i 42 minuty w sieci, z czego połowa tego czasu obejmuje urządzenia mobilne. Niektóre dane z pierwszej połowy 2020 r. mówią już o nawet 8 godzinach w internecie dziennie! Czy wiesz, jakie treści docierają do dziecka w tym czasie? Ojcowie muszą zawalczyć o przynajmniej niektóre z tych godzin. Jakie pozytywne działania można podjąć?

Krok 1. Odkryj świat mediów swojego dziecka. Zobacz filmiki, które ogląda, wejdź na jego blog, stronę internetową lub profil w portalu społecznościowym, posłuchaj muzyki, którą lubi. Najlepiej razem z nim. Jeśli nie spodoba Ci się to, co zobaczysz, nie krytykuj od razu. Zdobądź więcej informacji i wróć do dyskusji. Nie pouczaj, tylko przedstaw swoje poglądy. Trzymaj nerwy na wodzy, inaczej Twoja tyrada może zostać uznana za osobisty atak na świat wartości nastolatka. Bądź pokorny. Jeśli jesteś przekonany, że masz wszystkie odpowiedzi i ten proces jest niczym innym, jak wyjaśnieniem młodemu człowiekowi „jedynie słusznych” odpowiedzi, to zamkniesz drzwi prowadzące do porozumienia. Dodatkowo utracisz wiarygodność, kiedy syn lub córka się dowiedzą, że w jakiejś sprawie nie masz racji, a wierz mi, że to nastąpi.

Krok 2. Pokaż, jak krytycznie podchodzić do mediów bez ich demonizowania. Chodzi o to, aby nastolatek nauczył się podejmowania własnych decyzji w tej kwestii. Cenne może okazać się oglądanie lub słuchanie czegoś razem z dzieckiem i rozmowa na temat danego utworu (głosy za i przeciw). Omawiajcie przeglądane filmy, programy lub słuchanych artystów. Powiedz dziecku, według jakich kryteriów oceniać to, co widzi i słyszy. Podczas oglądania telewizji zagrajcie w „wykrywacz kłamstw”, na przykład ścigając się, kto pierwszy rozszyfruje chwyt marketingowy w spocie reklamowym. Będziesz zaskoczony tym, jaką radość sprawisz dziecku swoim zaangażowaniem.

Krok 3. Sprawdź sam siebie. Ile czasu poświęcasz na internet i telewizję? Czy są programy, które oglądasz tylko wtedy, gdy dzieci nie ma w pokoju albo gdy śpią? Jeśli tak, to dlaczego? Czy śmieszy cię humor sitcomów, który ma podtekst seksualny albo płynie z poniżania ludzi? Czy ostatnio zwróciłeś uwagę na muzykę, której słuchasz? Twój przykład ma dla dzieci fundamentalne znaczenie.

Krok 4. Zapobiegaj! Po raz kolejny oznacza to po prostu okazywanie miłości. Jeżeli dzieciom poświęca się zbyt mało uwagi, to są bardziej podatne na wpływy z zewnątrz i budowanie wirtualnych kontaktów z nieznajomymi w cyberprzestrzeni. Jednakże bycie zapobiegawczym oznacza też uzmysławianie młodemu człowiekowi konsekwencji nieostrożnego korzystania z sieci. Jako pomoc dydaktyczną możesz wykorzystać przykład portalu społecznościowego. Porozmawiaj z nastolatkiem o tym, do czego potencjalnie może doprowadzić bezmyślne używanie internetu. Sprawdź, czy Twoje dziecko ma świadomość kreowanego przez siebie wizerunku. Zastanówcie się razem, kto mógłby być zainteresowany np. jego profilem na Facebooku i czy tak nastolatek chce być postrzegany? Czy chciałby, aby osoba decydująca o przyjęciu na studia lub przyszły pracodawca zobaczyli tę stronę? Przedyskutujcie temat stawiania granic i ochrony swojej prywatności w obliczu tendencji do publikowania w sieci informacji, których nie ujawniłoby się w bezpośredniej relacji.

Krok 5. Zadbaj o bezpieczeństwo i higienę nastoletniego dziecka. Oto kilka praktycznych wskazówek, które możesz zastosować w zależności od wieku dziecka:

• Ustal limity czasowe na oglądanie telewizji i korzystanie z internetu. Pamiętaj, że dostęp do tych mediów można mieć także za pośrednictwem smartfonów i innych drobnych urządzeń multimedialnych.
• Wprowadź zasadę korzystania z mediów w domu tylko w miejscu ogólnodostępnym i wymagaj, aby drzwi do tego miejsca pozostawały otwarte.
• Ustaw kontrolę rodzicielską na odwiedzanych stronach i ilość czasu na nich spędzaną; regularnie sprawdzaj raport.
• Dla zabawy (i informacji) wyszukaj w internecie osoby z rodziny, aby sprawdzić, co się pojawi, czy np. są jakieś zdjęcia.
• Naucz dzieci, jak reagować w sytuacjach, gdy natkną się na jakieś wulgarne i obraźliwe sformułowania lub obrazy. Niech Cię natychmiast zawołają, a same niczego nie klikają.
• Powinieneś mieć dostęp do stron towarzyskich dziecka i znać hasła. Młodzi ludzie nie mogą uznawać za przyjaciół osób znanych tylko z sieci. Jeżeli podejmują kontakt z nieznajomymi online, to muszą być szczególnie ostrożni.
• Nie pozwól dzieciom podawać żadnych danych osobowych i zdjęć bez zgody rodzica.
• Zaleć dziecku, aby natychmiast cię poinformowało, jeżeli doświadcza czegoś, co wprawia je w zakłopotanie – nawet wtedy, jeśli pochodzi to od osób, które zna. Porozmawiaj o cyber-zastraszaniu. Potem oczywiście podejmij działania, aby to się już nie powtórzyło, łącznie ze zgłoszeniem danego incydentu na policję.
• Jeżeli nastolatek przekroczy ustalone granice, to powinien utracić dostęp do komputera i swojego konta do momentu odzyskania zaufania rodziców. Nawet jeżeli masz wątpliwości lub pytania dotyczące jednej lub dwóch z powyższych wskazówek, to tym bardziej powinieneś przedyskutować je z dziećmi. Tak czy inaczej nie pozwól, aby rzeczy na tym polu działy się same.

Twoje systematyczne zaangażowanie w tej dziedzinie jest nie do przecenienia. Wiedz również, że najlepszą obroną jest mądry atak. Wpływ mediów możesz przezwyciężyć, podchodząc do życia twórczo, z nutą przygody i pasją, która odciągnie dzieci od monitora. Dzięki temu będą mogły one spędzić niezapomniane chwile z tatą.

Więcej przeczytasz w książce Kena Canfielda "Wspaniały czas zmian - dla ojców nastolatków" dostępnej także jako audiobook (czyta Przemysław Babiarz).