„Patrzeć głębiej”, czyli ojciec, który widzi

To był pierwszy warsztat przygodowy, który prowadziłem przed laty w ramach Tato.Net. Głęboko zapadł mi w pamięć. Wyruszyliśmy w niewielkiej ekipie ojców z synami nad rzekę. Podzieliliśmy się na zespoły. Każdy miał swoje szczególne zadanie.

Żar lał się z nieba. To była nasza pierwsza wspólna przygoda. Po ponad półgodzinnym marszu przez sielankową scenerię dzikich pól doszliśmy do rzeki, która po opadach mocno wezbrała. Naszym celem było przedostanie się na tajemniczą wyspę, która – odcięta przez otaczającą ją wodę – stanowiła twierdzę czekającą na zdobycie.

- Wojtek i Paweł: będziecie działać na drugiej stronie. Trzeba zamontować stanowisko do mostu linowego – powiedziałem, kierując na nich wzrok. – Artur i Krzysiek: waszym zadaniem będzie asekuracja podczas pokonywania rzeki. Musimy zastosować specjalne techniki i węzły. Nie wiemy, jak jest głęboko i co kryje się pod wodą – dodałem poważnie. Wszyscy zgodnie kiwnęli głowami na znak gotowości.

Przejście okazało się niełatwe, przedarcie się przez gąszcz pokrzyw do głównego nurtu wymagało sporego wysiłku i hartu ducha – szczególnie od młodszych uczestników.
- Tato! Jak piecze! Auuu! – skarżył się jeden z chłopców przeprawiających się na drugą stronę.
- Dalej, synu, już niedaleko! Zaraz będziemy w wodzie – odpowiedział ojciec.

Obserwując podczas zajęć dzieci i młodzież, zauważam, że bardzo często brakuje im tej szkoły życia. Wychowanie w cywilizacji pełnej wygód sprawia, że to, co kiedyś dla nas, ojców, było rzeczą normalną, z którą radziliśmy sobie bez większych problemów, teraz dla dzieci i młodzieży jest przeszkodą często nie do pokonania... Istnieje potrzeba, realna potrzeba wprowadzania dzieci w niekomfortowe sytuacje i przeprowadzania ich przez nie; potrzeba doświadczenia upału, zimna, niewygody po to, by pokazać, jak sobie z nimi radzić. Osobą, która jest najlepiej przygotowana do tej misji, jesteś Ty, tato! Jesteś gotowy i masz wszystko, co potrzebne, by to zrobić!

- Jak tu głęboko! Tato, zaraz utonę! – krzyknął ośmioletni Patryk.
- Spokojnie! Chwyć mnie za ramiona, już dobrze – odpowiedział tato.
- Doszliśmy, ufff... – na twarzy Patryka pojawił się uśmiech zwycięstwa.
- Świetnie, synu! Tam w wodzie byłeś twardy, nie poddałeś się – dodał ojciec i przytulił go.

Mimo że Twój syn jest jeszcze dzieckiem, potrzebuje Twojej afirmacji, docenienia jego męskości. W średniowieczu istniał rytuał postrzyżyn, kiedy dziecko płci męskiej w wieku ośmiu lat oficjalnie przechodziło pod opiekę ojca i było przez niego wprowadzane w dorosłe życie, angażowane w prace. Tata kształtował jego tożsamość i uczył, jak radzić sobie w codzienności. Dziś jest to trudniejsze, ale wciąż niezbędne. W jaki sposób chcesz przekazać swojemu synowi wartości, pokazać świat? Czy wiesz, co chcesz mu dać? Co jest dla Ciebie najważniejsze w tym kontekście?

Most był już gotowy. Rozpoczęła się przeprawa. W każdym zespole najpierw ruszał ojciec. Jak myślisz, dlaczego? Chodziło o to, żeby tata zawsze był przykładem, żeby nie tyle obserwował z boku i motywował, co żeby sam doświadczył tego, co przeżywa syn. To bardzo ważne, bo dzięki temu dziecko może zobaczyć ojca w innej, niecodziennej sytuacji: kiedy podejmuje wyzwanie i wygrywa (poza pracą, w której rzadko ma szanse go oglądać), ale także wtedy, kiedy się boi, nie radzi sobie. To buduje wspólną przestrzeń opartą na prawdzie.

Jednym z zespołów pokonujących rzekę za pomocą mostu byli Bartek i Michał. Ojciec pewnie przeszedł po sprężystych linach. Teraz przyszła kolej na Michała. Chłopak ruszył z pewną miną. W połowie mostu, kiedy liny najmocniej się rozciągają, zawahał się na chwilę. Widać było po nim lęk, ale zachęta taty, który już czekał na drugim brzegu, dodała mu odwagi.
- Brawo, Michał, znakomicie ci poszło! – głośno pochwalił syna ojciec.
Michał nic nie odpowiedział, tylko wtulił się w rękaw ojca i cicho zapłakał. Było to prawie niezauważalne! Odeszli na bok. Reszta zespołów, niczego nie zauważając, przeprawiła się na drugi brzeg rzeki.
- Teraz już tylko demontaż mostu i ruszamy na kolację. Misja zakończona sukcesem! – powiedziałem.

Po kolacji spotkaliśmy się w gronie ojców. Wtedy Bartek opowiedział nam, co wydarzyło się na moście:
- Wiecie, Michał to bardzo fajny chłopak, nigdy nie sprawia żadnych problemów w szkole, radzi sobie na codzień i jest samodzielny. Zaskoczyło mnie to, co stało się na moście linowym... On zawsze jest odważny i do przodu we wszystkim, sami widzieliście – nie dokończył.
- Tak, ale świetnie mu szło Bartek, to był tylko moment – zaczęli inni ojcowie.
- Wiecie, nie o to chodzi. Kiedy on doszedł do mnie na drugą stronę, zobaczyłem coś dziwnego, innego Michała... On bardzo się bał, a jak tego nie zauważyłem. Kiedy do mnie dotarł, zaczął szlochać w mój rękaw. Myślałem, że on jest twardy jak ja. Zupełnie nie dostrzegałem jego wrażliwości – powiedział.

Bartek odkrył drugie dno, zobaczył syna w całkiem nowym świetle. Znam Bartka do dzisiaj i wiem, że wyciągnął z tego doświadczenia konkretne wnioski. Relacja z Michałem zmieniła się, zaczął pilniej go obserwować i rozmawiać, a raczej prowokować do rozmowy.

Jako rodzice mamy skłonność do przypinania etykiet naszym dzieciom. Istnieją pewne przekonania, które nabywamy pod wpływem zachowań syna lub córki. Jeśli nasze dziecko zareagowało w taki czy inny sposób, kilkakrotnie oceniamy je podświadomie jako leniwe lub pracowite, odważne lub lękliwe, słabe lub mocne w danej dyscyplinie, lekkomyślne lub odpowiedzialne itp. Przypinamy mu łatkę, która często niesprawiedliwie a jakże skutecznie hamuje jego rozwój. Badania pokazują, że wytrwali i pracowici uczniowie dochodzą dalej niż ci, którzy są bardziej utalentowani. To wskazówka dla Ciebie, tato. Uważność to cecha, która pozwala Ci szukać i analizować, zamiast wyciągać powierzchowne wnioski. Postaraj się ją w sobie odnaleźć. Jeśli czujesz potrzebę, zajrzyj do księgarni Tato.Net i zaopatrz się w to, co da Ci głębsze zrozumienie tematu. Przede wszystkim jednak usiądź spokojnie i zadaj sobie kilka pytań:

Co myślisz o swoim dziecku? Jakie ono jest? Co takiego może być ukryte przed Tobą? Jak zachowuje się Twoje dziecko w różnych sytuacjach? Z czego to zachowanie wynika? Co szczególnie Cię denerwuje? Czy potrafisz i chcesz patrzeć na swoje dziecko głębiej?