7 kroków do lepszych rozmów z dziećmi

Jak większość ojców, marzysz pewnie o spokojnej, głębokiej rozmowie ze swoimi dziećmi. A jednak bardzo często nasze szczere chęci przeradzają się w trudne dyskusje. Dlaczego tak się dzieje? Przede wszystkim warto zadać sobie podstawowe, niemal filozoficzne pytanie: czy lepiej jest słuchać, czy mówić?

Dlaczego to jest trudne?

Gdybyśmy zastanowili się, czy w minionym tygodniu więcej mówiliśmy do naszych dzieci, czy raczej ich słuchaliśmy, to pewnie większość z nas odpowiedziałaby, że jednak to pierwsze. Wydaje nam się, że wychowywać nasze dzieci, to mówić do nich, tłumaczyć, upominać, zachęcać, proponować itd. A teraz kolejny eksperyment myślowy: wyobraź sobie najbardziej wartościową rozmowę ze swoim przyjacielem. Czy widzisz kogoś, kto cały czas mówi – nawet bardzo ciekawie – ale prawie Cię nie słucha? Myślę, że niewielu osobom przyszedł do głowy taki obraz. Pewnie większość z nas wyobraziła sobie przyjaciela wsłuchanego w nasze troski lub marzenia. Chcę Cię zachęcić do codziennego malowania takiego obrazu.

Rozmawiać znaczy słuchać

Sądzę, że możemy wychowywać nasze dzieci, więcej słuchając, niż mówiąc. Mark Goulston, autor książki Po prostu słuchaj, twierdzi, że ludzie dzielą się na trzy grupy: biorców, handlarzy i dawców. Biorcy cały czas mówią i zabierają Twój czas. Handlarze słuchają Cię tylko po to, aby za chwilę powiedzieć coś, co wydaje im się ważne. I wreszcie dawcy – to ludzie, którzy bezinteresownie dają Ci swój czas, po prostu Cię słuchając. Kim jesteś wobec swoich dzieci – dawcą, biorcą czy handlarzem? Myślę, że powinniśmy uczyć się, jako ojcowie, bycia dla naszych dzieci dawcami czasu i zainteresowania. Dlaczego? Widzę tutaj kilka korzyści. W ten sposób możemy ograniczyć ich bunt wobec nas, dorosłych, zbudować z nimi trwałą więź, podnieść ich samoocenę, a także – a może przede wszystkim – poznawać ich świat.

Jak to robić? Paradoksalnie słuchanie innych nie jest umiejętnością prostą ani powszechną. Z pomocą przychodzi tutaj znowu Mark Goulston, podając kilka wartościowych wskazówek.

1. Opanuj swoje emocje

Ten truizm jest szalenie trudny do wprowadzenia w życie, szczególnie w sytuacjach konfliktowych. Wielu osobom pomaga przygotowanie do rozmowy przez ćwiczenia relaksujące, ale musisz znaleźć własną drogę do okiełznania emocji.

2. Zaakceptuj sytuację

Tę zasadę pomógł mi zrozumieć mój osiemdziesięcioletni tata. Kiedyś rozmawiałem z nim o swojej córce. Po kolejnym spięciu powiedziałem, że kompletnie już sobie z nią nie radzę. Tata popatrzył na mnie i powiedział jedno zdanie, które bardzo mi pomogło: „Zuza jest, jaka jest, inna nie będzie”. W tym zdaniu tkwi głęboka mądrość - nie na wszystko masz wpływ, pewne rzeczy są poza twoją kontrolą; możesz się na to złościć, ale niewiele to zmieni.

3. Wczuj się w sytuację drugiej osoby

Wydaje mi się, że ta sugestia jest szczególnie ważna w sytuacji, kiedy nasze dzieci zrobiły coś mało chwalebnego. Kiedy na przykład dowiadujemy się, że syn pobił kolegę, okłamał nauczycielkę, ukradł coś itd. Pierwsza interwencja rodzicielska, która nasuwa się nam na myśl, to pewnie ojcowskie kazanie w stylu: „Nie powinieneś, jak mogłeś, masz szlaban, powinieneś się wstydzić”. A jak zachowałoby się nasze dziecko, gdyby zamiast kazania otrzymało od nas pytanie: „Co takiego wydarzyło się wcześniej, że zakończyło się tak przykro? Opowiedz mi o tym, proszę. Chcę zrozumieć, jak to się stało”. Jeżeli chcemy, aby nasze dzieci okazywały empatię innym, sami najpierw okażmy ją naszym dzieciom.

4. Pomóż rozmówcy odetchnąć

Bardzo bym chciał, żeby moje dzieci, przychodząc do mnie ze swoimi trudnościami i problemami, były przekonane, że otrzymają ode mnie porcję spokoju, wsparcia i właśnie oddechu. Myślę, że pomoże im to dużo bardziej niż wszelkie moje rady, wyrzuty czy osądy.

5. Bądź bardziej zainteresowany niż interesujący

Staraj się ograniczać swoje ego. Rozmawiając z dziećmi, mniej eksponuj swoje poglądy, doświadczenia, a bardziej prowokuj dzieci do opowiadania o ich życiu.

6. Dysonans zostaw za drzwiami

Jeśli Twoje dziecko nie traktuje Cię tak, jak to sobie zaplanowałeś/wymarzyłeś, to trudno; pogódź się z tym. Wyobraź sobie, że zapraszasz swojego syna na wspólną wyprawę w góry i marzy Ci się poważna „męska rozmowa” na szlaku, a on, znudzony, stwierdza, że nigdzie się nie wybiera, bo woli spędzić czas, oglądając filmy na YouTube. Każdy by się zdenerwował, a jednak Goulston stwierdza, że warto wtedy ograniczyć swoje oczekiwania typu „powinien docenić, jakiego ma świetnego ojca”. Do niczego to nie prowadzi, a tylko zwiększa naszą frustrację i na pewno nie pomaga w udanej komunikacji.

7. Kiedy wszystko jest stracone – odsłoń się

Czy wyobrażasz sobie sytuację, kiedy przyznajesz się dziecku do własnej bezsilności, porażki, trudności? Goulston uważa, że w pewnych sytuacjach można w ten sposób przełamać impas w relacjach. Proponuje nawet konkretną technikę: przedstaw trzy powody, dla których ciężko się z Tobą porozumieć. Jak sądzisz, jak zachowałoby się Twoje krnąbrne dziecko, gdyby coś takiego od Ciebie usłyszało?

Po co to wszystko?

Być może zastanawiasz się: „Po co to wszystko robić? Pewnie moje dziecko i tak tego nie doceni, a ja nie przekażę mu żadnych wartości, w które wierzę”. Mark Goulston twierdzi, że im bardziej sami będziemy słuchać dzieci, tym większą szansę mamy na to, że one zaczną słuchać nas. Dlaczego? Odpowiedzialne za to są neurony lustrzane, czyli grupy komórek nerwowych aktywowane poprzez obserwowanie danej czynności u innych. Według tej teorii, im więcej zainteresowania komuś okażemy, tym więcej tego samego od niego otrzymamy. Działa tutaj zasada wzajemności. Co to dla nas oznacza? Jeżeli chcemy nauczyć czegoś nasze dzieci i chcemy, aby one nas słuchały, to pierwszym naszym krokiem powinno być słuchanie ich. Podsumowując, chcesz coś powiedzieć swojemu dziecku i chcesz, aby to przyjęło? Zacznij od słuchania - to będzie najlepsza inwestycja w udaną i efektywną więź!