Co się dzieje z moim nastolatkiem?
Niejeden rodzic z zadziwieniem stwierdza, że jego dotąd grzeczne, rozsądne dziecko w okresie nastoletnim „głupieje”, zmienia się jego zachowanie i możliwości percepcyjne. Spokojnie, to naturalny proces.
Dzięki najnowszym badaniom z zakresu medycyny i psychologii wiemy, że na zachowanie młodych ludzi wpływają nie tylko hormony, ale także zmiany w układzie nerwowym. Ten proces zaczyna się między 10 a 14 rokiem życia i trwa mniej więcej do 20, a nawet 25 roku życia. W tym czasie w mózgu zmniejsza się liczba neuronów ze 110 do 80 miliardów, czyli około 30 miliardów neuronów ulega redukcji, co naprawdę widać w zachowaniu i możliwościach percepcyjnych nastolatków.
Dlaczego tak się dzieje? W pierwszych latach życia człowieka połączenia neuronalne intensywnie się rozwijają, ponieważ dziecko poznaje świat i musi nauczyć się dosłownie wszystkiego: chodzić, mówić, czytać, pisać itd. By dziecko mogło się rozwijać pod każdym względem – fizycznym, emocjonalnym, intelektualnym – potrzebuje ogromnej liczby połączeń neuronalnych. Mózg tworzy więc neurony niejako na zapas, by udało się przyswoić te wszystkie informacje i zdobyć różne umiejętności. Natomiast w okresie adolescencji okazuje się, że połączeń neuronalnych jest zbyt dużo, by procesy dojrzewania zachodziły sprawnie. Korzystne jest więc dla organizmu zmniejszenie liczby neuronów, a co za tym idzie zmniejszenie wydatków energetycznych na ich utrzymanie.
Biologia rządzi się swoimi prawami – organizm zajmuje się najpierw tym, co najważniejsze, czyli procesami wspomagającymi oddychanie, odżywianie oraz inne elementarne funkcje ciała, a dopiero potem inwestuje w to, co mniej potrzebne. Płat ciemieniowy odpowiadający za mowę, orientację przestrzenną czy koncentrację (z czym nastolatkowie świetnie sobie radzą) rozwija się wcześniej niż kora przedczołowa – ośrodek wyższych uczuć i rozsądku. Najwyższe funkcje umysłowe, takie jak: kojarzenie faktów, ocenianie ryzyka, myślenie abstrakcyjne czy koordynacja wszystkich pozostałych funkcji organizmu, czyli to, czego oczekiwalibyśmy od nastolatków, może ze względów neurologicznych jeszcze u nich nie występować. Nasz nastolatek, mimo że mądrze się wypowiada, dojrzale wygląda, a do tego ma świetną orientację w terenie, to jednak zmaga się z problemami wynikającymi z tego, że jego ośrodki odpowiedzialne za wyobraźnię, odpowiedzialność, przewidywanie, rozsądek są niedojrzałe. Naukowcy twierdzą, że prawdopodobnie wspomniane procesy neurologiczne są przyczyną eksperymentowania i dziwacznych zachowań nastolatków.
[…] Choć trudno w to uwierzyć, gdy codziennie obserwujemy, jak nasze nastoletnie dzieci „głupieją”, to trzeba pamiętać, że ten proces koło 20 roku życia się dopełni. Nie martwmy się więc, ten etap kiedyś się skończy, nasze dziecko znów będzie rozsądne, odpowiedzialne, a ponadto da sobie radę w życiu. […] Jak rozpoznać, że nastolatek zbliża się do tego punktu? Mówiąc żartobliwie, gdy zimą podczas mrozów zaczyna nosić czapkę, a latem w upale sandały.
O tym, jakie zachowania są dla nastolatka typowe, a jakie niebezpieczne; jakie obszary wymagają szczególnej uwazności rodziców nastolatka; jak dziecko obserwować a nie być przy tym wścibskim; jak reagować i w jaki sposób chronić przeczytasz w książce dostępnej w TatoSklepie >> Rodzice nastolatków w akcji
Sięgnij też po rozmowę z Marcinem Gajdą w piętnastym odcinków ojcowskich Podcastów Tato.Net dostępną także na kanale YouTube:
